ගොවිතැනින් තොර සිංහලකමක් ගැන කතා කළ නොහැකි පරිදි ඒ එකිනෛක බැඳී ඇත. මුළු සිංහල සංස්කෘතියම පාහේ ගොවිතැන සමග බැඳුනේ වෙයි. අපේ ගොවිතැන පිරිහීම සිංහල සංස්කෘතිය පිරිහීමටත් අවසානයේ ජාතිය පිරිහීමටත් හේතුවෙයි.

Preview

ලංකා ඉතිහාසය



Powered by දහම් විල


Powered by දහම් විල


Powered by දහම් විල


Share this page
Powered by දහම් විල

බුදු සසුනේ අවසන් කෙම්බිම මේ ලක් දෙරණයි

ධර්මාශෝක රජතුමාගේ කාලයේදී ඉන්දියාව තුළ විශාල බෞද්ධ ප්‍රබෝධයක් ඇති විය. රජතුමා බෞද්ධාගම ව්‍යාප්ත කිරීමට ඉතා විශාල වශයෙන් ඇප කැප වූ නිසා බුද්ධ ශාසනය දියුණු වන අතර ම එහි පිරිහීමක්ද දක්නට ලැබුණි. ලාභයන්ට ගිජු වූ බොහෝ අන්‍යාගමිකයෝ බෞද්ධ නාමයෙන් පෙනී සිටිමින් තම ජීවිකාව පවත්වාගෙන යාම පිණිස බෞද්ධ වේෂයෙන් පෙනී සිටීමට පටන් ගත්හ.
මේ නිසා සත්‍ය බුද්ධ ධර්මය යටපත් වන්නට වූ අතර බුද්ධ ධර්මයේ මුවාවෙන් වෙනත් අදහස්ද පැතිරෙන්නට විය. මෙයින් බුදුසසුනට බලවත් අනතුරක් වන බව දුටු මොග්ගලීපුත්ත තිස්ස මහා රහතන් වහන්සේ සම්මා සම්බුද්ධ ශාසනය පිරිසුදු කිරීම පිණිස වැදගත් තීරණ රැසක් ගත් සේක. උන්වහන්සේගේ මගපෙන්වීම යටතේ පැළලුප්නුවර අශෝකාරාමයේදි තුන්වන ධර්ම සංගයානාව පැවැත්විණ. මහරහතන් වහන්සේලා දහස් නමක් මෙයට සහභාගි වූ අතර විනය විරෝධි භික්ෂූන් වහන්සේලා හැට දහසක් සිවුරු හරවා සසුනෙන් නෙරපනු ලැබිණි.
මොග්ගලීපුත්ත තිස්ස මහරහතන් වහන්සේ තුන්කල් දත් උත්තමයෙකු බව මැනවින් පැහැදිලි වනුයේ ලෝකයේ සම්මාසම්බුද්ධ ශාසනය රැක ගැනීම පිණිස උන්වහන්සේ ගත් ක්‍රියාමාර්ග ගැන බලන විටය.අනාගතයේදි ඉන්දියානු අර්ධද්වීපයේ හෝ ඈත බටහිර රටවල්වල බුදුදහම නොරැකෙන බව උන්වහන්සේ දිවැසින් දුටු සේක. ඒ වන විට ඉන්දියාවෙන් බටහිර වර්තමාන ඉරාණය දක්වා වූ ප්‍රදේශ බුදුදහමින් පෝෂණය ලබමින් පැවතුණ නමුත් අනාගතයේදී මෙම රටවල්වලින් පවා බුදුදහම තුරන් වන බවත්, අවසානයේදි මේ උතුම් සද්ධර්මය සුරැකෙන්නේ ඉන්දියාවට පිටතින් පිහිටා ඇති කුඩා රාජ්‍යවල බවත් දුටු උන්වහන්සේ එම රටවල්වල ධර්ම ප්‍රචාරය සඳහා මනා වැඩ පිළිවෙළක් සකස් කළ සේක. ඒ අනුව එබඳු රටවල් නවයකට ධර්ම දූතයන් පිටත් කර කරන ලද අතර ලංකාවද එයින් එක රටක් විය.
නමුත් මේ ශ්‍රී ලංකාවේ වටිනාකම උන් වහන්සේගේ දිවැසට මැනවින් වැටහුණි. බුදුරජාණන් වහන්සේ තුන් වතාවක් මෙරටට වැඩී බව උන්වහන්සේ දුටුසේය. එසේ වැඩමකොට මෙරට බුදුසසුන මැනවින් පිහිටුවීමට අවශ්‍ය කරන අඩිතාලම යෙදු බව තවදුරටත් උන්වහන්සේ දුටුවාසේය.
බුදුරජාණන් වහන්සේ මහියංගණයට වැඩම කළේ යක්ෂයන් පළවා හැර මෙරට වඩාත් ශිෂ්ටත්වයෙන් යුතු සමාජයත් ඇති කිරීමටය. උන්වහන්සේ නාගදීපයට වැඩම කළේ සාමයේ වටිනාකම මෙරට වැසියන්ට කියාදීමටය. මේ සියලු කටයුතු සිද්ධ වූයේ අනාගතයේ බුදුසසුන මෙරට පිහිටුවීමෙන් පසු ලෝකයේ අන්තිමට සසුන අතුරුදන් වන වන රට මේ ලංකාද්වීපය බව දන්නා නිසාය. ඉන්පසු වසර දෙසීයකට අවබෝධ කරගෙන කළ යුතු කටයුතු මනාව සංවිධානය කළ උත්තමයාණන් වහන්සේ වූයේ මොග්ගලීපුත්ත මහරහතන් වහන්සේය. රටවල්වලට ධර්ම දූත කණ්ඩායම් පිටත් කළ උන්වහන්සේ අන් කිසිම රටකට පිටත් නොකළ තරම් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික වටිනාකමක් ඇති පිරිසක් ලංකාවට යැවීම සදහා කටයුතු කළ සේක. ඒ අනුව මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ ඇතුළු ඉට්ඨිය , උත්තිය, සම්බල, භද්දසාල යන උපසපන් රහත් භික්ෂූන් පස් නමක්, ෂඩ්’ අභිඥාලාභී සුමන සාමණේරයන් වහන්සේත්, අනාගාමි භණ්ඩුක උපාසක තුමාත් ලංකාවට එවීමට තෝරා ගන්නා ලදී.
ඉහත සඳහන් ධර්ම දූත පිරිස ධර්මාශෝක රජතුමාගේ ළඟම ඥාතීන්ගෙන් සැදුම් ලත් කණ්ඩායමක් බව මනාව පැහැදිලි වේ. මිහිඳු මාහිමිපාණන් වහන්සේ එතුමගේ පුතනුවන්ය. සුමන සාමනේරයාණන් වහන්සේ රජතුමාගේ දියණියක වූ සංඝමිත්තා මහරහත් තෙරණියගේ පුතණුවන් හෙවත් රජතුමාගේ මුණුබුරාය. මිහිඳු මාහිමියන්ගේ මවගේ සොහොයුරියගේ දියණියගේ පුතෙකු ලෙස භණ්ඩුක උපාසක තුමා හඳුන්වා ඇත. මේ අනුව පැහැදිලි වන්නේ ඉතා උසස් රාජකීය පරපුරකින් පැවිදි වූ දූත පිරිසක් මේ ලංකාවේ ධර්ම ප්‍රචාරය කිරීම පිණිස එවන ලද බවය.
ධර්මාශෝක අධිරාජයා පාලනය කළ භුමි ප්‍රදේශය හා සසඳා බලන විට ලංකාව කිසිසේත්ම වැදගත් වූ රටක් ලෙස සැලකිය නොහැකිය. රටක් හෝ භූමි භාගයක් ලෙස නොවැදගත් වුවද අනාගතයේ පිහිටුවන බුද්ධ ධර්මය නිසා මේ රට ලෝකයේ උතුම්ම භූමිය බවට පත්වන බව මැනවින් අවබෝධ කර ගත් මේ අශෝක රජතුමා ඉතාමත්ම ස්ථිරව බුදු දහම පිහිටුවීම පිණිස වඩාත් විශ්වාසවන්ත වූත් දක්ෂවූත් දූත පිරිසක් ලෙස මිහිඳු මාහිමිපාණන් ප්‍රමුඛ පිරිස තෝරාගත් විට අතිශයින්ම සන්තෝෂයට පත්වන්නට ඇත.
ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සම්මා සම්බුද්ධ ශාසනය අවසානය තෙක් සුරැකෙන්නේත් බුදුසසුනේ අවසන් අනුගාමිකයා බිහිවී මියැදෙන්නෙත් මේ ලක් දෙරණේ බව අවබෝධ කරගත් රජවරුන් අතර ධර්මාශෝක රජුට මුල් තැනූ ලැබෙන අතර ශී‍්‍ර ලංකාවේ එවකට රාජ්‍ය කළ දේවානම්පියතිස්ස රජුට ලැබෙනුයේ දෙවන ස්ථානයයි. කුමන හෝ ක්‍රමයකින් ගෞතම බුදු රජාණන් වහන්සේගේ අධිෂ්ඨානය වටහා ගත් දේවානම් පියතිස්ස රජතුමා සෑම විටම උත්සාහ කළේ ලංකා ධරණිතලයේ බුදුදහම නිසි ලෙස ස්ථාපිත කිරීමටය. මෙම රජවරුන් දෙපළටම සසුනට උරුමකම් කීමට අවශ්‍ය විය. ධර්මාශෝක රජතුමා මොග්ගලීපුත්ත තිස්ස මහරහතන් වහන්සේගෙන් මා වැන්නෙකු සසුනෙහි උරුමක්කාරයෙකු වන්නේදැයි” ඇසූවිට උන්වහන්සේ වදාළේ” “පොළොවේ පටන් බඹලොව තෙක් උසස් වූ මහා දානයක් භික්ෂු සංඝයාට නොඅඩුව දෙයිද ඔහු ප්‍රත්‍ය දායකයා යැයි කියනු ලැබේ. යමෙකු සිය පුතෙකු හෝ දියණියක සසුනේ පැවිදි කරවයිද ඔහු දායකයෙකු නොව උරුමක්කාරයෙකු වන්නේය” යන්නයි. මේ අනුව මේ ලක්දෙරණේ පිහිටි බුදු සසුන මැනවින් ස්ථාපනය කිරීම පිණිස දේවානම්පියතිස්ස රජතුමාද අප්‍රමාණ වෙහෙසක් ගත්තේය. ලංකාවේ බුද්ධ ශාසනය කෙසේනම් මුල්බැස ගන්නේදැයි රජතුමා මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේගෙන් ඇසු විට උන්වහන්සේ වදාලේ” “තම්බපණ්ණියේ ජීවත්වන මව්පියන්ට දාව, තම්බපණ්ණියෙන්ම උපන් දරුවෙකු මෙහිම පැවිදිව, විනය ඉගෙන තම්බපණ්නියෙහි ජනයා ඉදිරියේ ප්‍රකාශ කරන්නේ නම්’ එදින සසුන මුල් බැස ගන්නේය” යනුවෙනි.
මේ අනුව පැහැදිලි වනුයේ සසුනට උරුමක්කාරයෙකුවීමටත් සසුන මුල් බැස ගැනීමටත් තම තමන්ගේම දරුවන් පැවිදි කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වන බවය.අපේ අතීත රජවරුන් හා මුතුන්මිත්තන් විසින් තම දූ දරුවන් සසුනට පූජා කළ නිසාත් බුදුසසුන මේ ලක්දෙරණෙහි පිහිටියා සේ යම්කිසි දවස අපගේ දූ දරුවන් මෙරට සසුනේ පැවිදි නොවුවහොත් සසුනේ අන්තර්ධානයද එසේම සිදුවන බව අප තේරුම් ගත යුතුය.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අධිෂ්ඨානය මැනවින් තේරුම්ගත් දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා ලංකා ධරණි තලයේ බුද්ධ ධර්මය මැනවින් පිහිටීම පිණිස විවිධ උපායයන් රාශියක්ම අනුගමනය කරන ලද බව පෙනේ. ලක්බුදුසසුන මැනවින් පිහිටීම පිණිස රජතුමා අෂ්ඨඵලරුහ බෝධින් වහන්සේලාද දෙතිස්ඵලරුහ බෝධින්වහන්සේලාද යොදුනෙන් යොදුන විහාර කරවා ඒ ඒ තැන්වල රෝපණය කරවීය.එසේ බෝධින් වහන්සේලා රෝපණය කරවීමෙන් ලංකා ධරණිතලය පුරා ජය ශි‍්‍ර මහා බෝරජාණන් වහන්සේගේ ආශිර්වාදය පැතිර ගියේය.
බුද්ධ ශාසනය ලංකා ධරණි තලයේ පිහිටුවීම පිණිස දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා ගත් තවත් ක්‍රියාමාර්ගයක් වූයේ ඒ ඒ ස්ථානවල චෛත්‍යයන්, ගොඩනැගීමයි. සුමන සාමණේරයාණන් වහන්සේ බුද්ධ පාත්‍රය පුරා වැඩමවාගෙන ආ ධාතුන් වහන්සේලා නිදන්කොට රජතුමා විසින් යොදුනක් බැගින් වූ ස්ථානයන්හි චෛත්‍යයන්ද කරවන ලදී. ලංකාව පුරා චෛත්‍ය රාජයාණන් වහන්සේලා කරවා ධාතු නිදන් කිරීමේ සිරිත ආරම්භ වූයේද මේ ලෙසිනි. ඊට පෙර තපස්සු භල්ලුක ආදීන් විසින් මෙරට චෛත්‍යයන් කරවා තිබුණද ඒවා ලංකාවාසීන්ගේ නිර්මාණ නොවිණ.
ලංකාවේ රාජ්‍යත්වයේ සංකේතයක් ලෙස පාත්‍ර ධාතුන්වහන්සේ සලකන්නට වූයේද දේවානම්පිය තිස්ස රජතුමාගේ කාලයේදීමය. පාත්‍ර ධාතුව පුරා සර්වඥ ධාතුන් වහන්සේලා වඩමා හිස්වූ පාත්‍ර ධාතුව දෙවනපෑතිස් රජතුමා විසින් මාලිගාවේ තැන්පත්කොට බුදුරජාණන් වහන්සේට පූජා කරන්නා සේ පුද පූජාවන් පවත්වන ලදී.
ලංකාවේ සම්මා සම්බුද්ධ ශාසනය පිහිටුවීම පිණිස දිවිහිමියෙන් කටයුතු කළේ මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ ඇතුළු ප්‍රථම ධර්ම දූත පිරිසත් සංඝමිත්තා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේත්ය. උන්වහන්සේලා මෙරට සම්මාසම්බුද්ධ ශාසනයේ චිරස්තිථීය පිණිස ද මුළු ජීවිතම කැප කළ සේක .
මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ උත්තිය රජුගේ අට වැනි රාජ්‍ය වර්ෂයේදි චේතියගිරියේ වස් සමාදන් ව වැඩ සිටින අතර වප් මස පුර අටවන දින පිරිනිවන් පෑ සේක. රජතුමා උත්කර්ෂවත් ලෙස ආදාහනෝත්සවය සංවිධානය කරන ලද අතර අවසානයේ ශි‍්‍ර දේහය චිතකයක තැන්පත්කොට ආදාහනය කරවීය. උන්වහන්සේගේ ධාතුන් වහන්සේලා ආදාහනය කරන ලද තැනද චේතියගිරියද තැන්පත් කර චෛත්‍යයන් කරවන ලද අතර සියලු විහාරවලද ධාතුන් තැන්පත් කර චෛත්‍ය කරවා පුද පූජා පවත්වන ලදී.

බුදු දහමින් පෝෂිත ලක්දිව පැරැණි සිප්සතර

පැරැණි ලංකාවේ අධ්‍යාපනය පිළිබඳව සිහිපත් කිරීමේ දී දැකිය හැකි ප්‍රධානම ලක්ෂණය වන්නේ එය ගුරු කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනයක් වූ බවයි. ගුරු කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනය යනු ගුරුවරයා මූලික කරගත් අධ්‍යාපනයයි. එය වර්තමානයේ පවතින ශිෂ්‍ය කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනයට සපුරා වෙනස්ය. ගුරු කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනය තේරුම් ගැනීමට ගුරුවරයාගේ භූමිකාව තේරුම් ගැනීම වැදගත්ය.
පැරැණි ලක්දිව අධ්‍යාපනය තුළ සිසු අරගල නැත. විරැකියා ගැටලු නැත. වැටුප් අර්බුද නැත. එහෙත් ශාස්ත්‍රීය නිර්මාණ ඇත. පෘථුල චින්තන ශක්තියක් ඇත. වර්ණනීය සමාජ ආගමික ශික්ෂණයක් ඇත. දේශීය ආර්ථීකය හා සංවර්ධනය සඳහා ලබා දුන් විශිෂ්ට මඟ පෙන්වීමක් ඇත. අතිශයෝක්තියක් නොවන මෙම කරුණු වර්තමාන ශ්‍රී ලාංකික සමාජ දේහය ශක්තිමත් කරන සීගිරිය වැනි ජාතික උරුමයන් මෙන්ම අනුරපුර, පොළොන්නරු සංස්කෘතික නටබුන් අද වන විට ද දේශීය ආර්ථිකයට සපයන විශාල දායකත්වය පමණක් පිළිබඳව වුවද සිතන්නෙකුට පහසුවෙන් තේරුම් ගත හැකිය.
එමෙන්ම ශිෂ්‍ය අර්බුද යැයි සංකල්පයක් ගැන අතීත ලංකාවේ ඉතිහාසයෙන් සොයාගත හැකි කිසිවක් නැත. තවද පෙරදිග ඥාන සම්භාරය සුරක්ෂිත කළ සාහිත්‍යයක් මෙකල අධ්‍යාපන විසින් සුරක්ෂිත කරමින් පෝෂණය කරමින් අනාගතයට රැගෙන ආ හෙයින් විදේශීය පඬිවරුන් ද ලංකාවට ගලා ආහ. එබැවින් සුපුෂ්පිත සුසංවේදී හා සුසංවාදී ජන ජීවිතයකට මඟ පෑදූ බුදුදහමින් පෝෂිත ලක්දිව පැරැණි අධ්‍යාපනය ගැන පුනරාවර්ජනය කිරීම යුගයේ අවශ්‍යතාවක් වේ.
පැරැණි ලංකාවේ අධ්‍යාපනය පිළිබඳව සිහිපත් කිරීමේ දී දැකිය හැකි ප්‍රධානම ලක්ෂණය වන්නේ එය ගුරු කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනයක් වූ බවයි. ගුරු කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනය යනු ගුරුවරයා මූලික කරගත් අධ්‍යාපනයයි. එය වර්තමානයේ පවතින ශිෂ්‍ය කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනයට සපුරා වෙනස්ය. ගුරු කේන්ද්‍රීය අධ්‍යාපනය තේරුම් ගැනීමට ගුරුවරයාගේ භූමිකාව තේරුම් ගැනීම වැදගත්ය. ගුරු යන වචනයේ පැහැදිලි අර්ථ දෙකක් ඇත. ඉන් එකක් වන්නේ ගරු යන්නයි. අනෙක බර යන්නයි. අතීත ලංකාවේ ගුරුවරයා අතිශයින්ම ගුණවත් පුද්ගලයෙකි. සමාජය විසින් දැක වහා හුනස්නෙන් නැගිටීමේ ක්‍රියාවන් කළේත් දුටු තැන නමස්කාර කළේත් මෙම මාහැගි ගුණ පෞරුෂය නිසාය. අනෙක් අතින් ගුරුවරයා විස්මයාවහ ඥානසම්භාරයකින් හෙබි තැනැත්තෙකි. ශිෂ්‍යයාගේ භූමිකාව ද මීට සමානුරූපී වේ. ශිෂ්‍යයා ගුරුවරයාගේ දැනුමට හා ගුණයට සහේතුකව බෙහෙවින්ම ගරු කළ අතර ඉගෙනීම නමැති කර්තව්‍යය සාර්ථක කරගැනීමට තමන් ද ගුණගරුක හා කැපවීම සහිත කෙනෙකු වීමේ අවශ්‍යතාව ඔහුගේ බුද්ධියට හා හදවතට පසක් විය. බුද්ධ දේශනාවෙහි සඳහන් වන පරිදිම ගුරුවරයා හා ශිෂ්‍යයා අතර පැවැතියේ පිය පුතු සෙනෙහසේ සබැඳියාවයි. දෙවන වැදගත් කරුණ වූයේ අධ්‍යාපනය හා බද්ධ වූ කාර්යභාරයයි. දිසාපාමොක් ගුරු භූමිකාව ප්‍රතිමූර්තිමත් කළ තත්කාලීන ගුරුවරයා ශිෂ්‍යයාගේ ජීවිතය හා ඔහුගේ ඉලක්ක මැනවින් හඳුනාගෙන ක්‍රියා කළේ ය. ඉගෙනීමට ඇති හැකියාව හා වුවමනාව පමණක් නොව ඔහුගේ ආහාර ගැනීම නියපොතු කැපීම් හා දත්මැදීම් වැනි ක්‍රියාදාමයන් ගැන ද ඔහු සැලකිල්ලක් දැක්විය. මානව හිතවාදී ක්‍රියාදාමයක් වූ එය නිමා වූයේ ඔහුට නිසි විවාහයක සහ වෘත්තියක පදනමක් ද සලසා දීමෙනි. අනෙක් අතින් දේශීය අනන්‍යතාවක් සහිත අවශ්‍යතා හඳුන්ගත් විෂය නිර්දේශයකට අනුව සැකසුණු අධ්‍යාපනයක් ද එකල පැවතුණි. ධර්මය පමණක් නොව ගණිත මිණිත ඡ්‍යොතිෂ ආයුර්වේද ආදී විෂයන් ද සාහිත්‍ය සංගීත නැටුම් ශිල්පය වැනි විෂයන් ඊට ඇතුළත් ය. අනවශ්‍ය හඹා යෑම් හා අභියෝගවලට පෙලඹවීම ඊට ඇතුළත් නොවීය.
වනපොත් කිරීම හා සජ්ඣායනය ශාස්ත්‍රීය දැනුම් තහවුරු කිරීමේ උපාය මාර්ගය විය. මෙම වනපොත් කිරීමේ ක්‍රමය අනවශ්‍ය බව වර්තමාන පිළිගැනීම වුවත් බෞද්ධ පිළිගැනීම සූත්‍රවල දැක්වෙන්නේ මෙසේය. විශ්වාසයක් ඇති ශිෂ්‍යයා ගුරුවරයා වෙත එළඹෙයි. එළඹ ගුරුවරයා ඇසුරු කරයි. ඇසුරු කරන්නා අවධානය යොමු කරයි. අවධානය යොමු කරන්නා ධර්මය හෙවත් කරුණු අසා දරයි. කරුණු සිහියේ දරන්නා හෙවත් කටපාඩම් තැනැත්තා අර්ථ පිරික්සයි. අර්ථය පිරික්සන්නාට කරුණු මනාව වැටහේ. එවිට ඔහුට වැඩිදුර හැදෑරීමේ කැමැත්ත හා උත්සාහය ඇතිවේ. ඉන්පසු ඔහු කරුණු තුලනය කරයි. තුලනය කොට යථාර්ථය තේරුම් ගැනීමට වෑයම් කරයි. ප්‍රඥාවෙන් කරුණු විනිවිද දකියි” යනුවෙනි. අන්තර්ජාලයෙන් ගීතයක් අසන්නෙකු එයින් ස්වල්ප ආශ්වාදයක් ලබන අයුරුත් එම ගීතය මතකයේ ඇති කෙනකු එහි අරුත් විනිවිද දකින අයුරුත් සැසඳීමෙන් මෙය ඔබට පහසුවෙන් තේරුම් ගත හැකිය. මේ නිසා සාම්ප්‍රදායික අධ්‍යාපන රටාව සහමුලින් අතහැර දැමීමෙන් වන හානිය දේශයේ අනාගතය තීරණය කරන්නකි.
තෙවන කරුණ ලෙස ගුරුකුල සතු කාර්යභාරය දැක්විය හැකිය. පැරැණි ලංකාවේ ගුරුකුල බිහි වී තිබූ බව අපි දනිමු. වියත් අටගණ නමින් ගුරුකුල අටක් පැවැතීමේ රහස එකිනෙකා අතර පැවැති භේද භින්නතා නොව විෂය ප්‍රාමාණිකත්වයයි. එකල සමාජයට ශිෂ්‍යයා දෙස බලා ගුරුවරයා හඳුනාගැනීමේ හැකියාවක් තිබුණි. ශිෂ්‍යයන් විසින් ඒ ඒ ආචාර්යවරයා හෝ ආචාර්යවරුන් තුළ පැවැති විශේෂඥ ශික්ෂණ ක්‍රමවේදයට ඇලුම් කිරීම හේතුවෙන් එම ගුරුවරයා හෝ අධ්‍යාපන ආයතනය වටා ඒකරාශීවීම නිසා ගුරුකුල බිහිවිය. ඇතැම් ශිෂ්‍යයන් තුළ පැවැති උසස් දැනුම් හා විධිමත් ශික්ෂණය ඇති වූයේ කෙසේද යන්න සොයා බලා ඔබගේ ආචාර්යවරයා කවරෙක් ද? ඔහු කෙබඳු ශාස්ත්‍රයක් උගන්වයි ද? යන විමසීමෙන් තීරණ ගැනීම මව්පියන්ගේ මෙන්ම දැනුම් සොයා යන ඡාත්‍රයන්ගේ ද අභිලාෂය විය. මෙකල එබඳු ගුරුකුල නැත. එකල ගුරුකුලවල කිසිදු වාණිජමය පරමාර්ථයක් නොවීය. ඔවුන්ගේ අරමුණු වූයේ ශිල්ප ශාස්ත්‍ර දානය උපරිම අයුරින් කිරීමය.
සිව්වන කරුණ ලෙස දැනුම ලබා ගැනීමේ පදනම දැක්විය හැකිය. විද්‍යාවෙන් විනය ඇතිවේ. (විද්‍යා දදාති විනයං) යන්න බෞද්ධ කියමනක් නොවේ. බෞද්ධ අදහස විය යුත්තේ විනයෙන් විද්‍යාව හෙවත් දැනුම ලැබේ යන්නයි. සීලය හැදිච්චකම නැතහොත් විනය ප්‍රඥාව සොයා යාමට හේතුවන එකම සාධකය බව තහවුරු කිරීමට බුදුගොස් හිමියන් විසින් විසුද්ධිමාර්ගය රචනා කිරිම ඊට නිදසුනකි. එබැවින් පැරැණි රටාව අනුව අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමේ දී දැනුමට පෙර විනය සැකසීමේ ක්‍රමවේදයකට යා යුතු ය. වර්තමානයේ ඇතැම් ශිෂ්‍යයන් තුළ මූලික වශයෙන් හික්මීමක් නැත. එහෙයින් ඔවුන් ලබන දැනුම ද විධිමත් නැත. අර්බුද හටගැනීමේ මූලික සාධකය මෙයයි. අධ්‍යාපනය යනු විද්‍යා සාගරයකි. එහි මර්මස්ථාන ග්‍රහණය කිරිමේ හැකියාවක් මෙබඳු ශිෂ්‍යන්ට නැත. පැරැණි අධ්‍යාපනයේ පැවැති බව කියැවෙන ගුරුමුෂ්ටි යන්නෙත් අදහස් වන්නේ අධ්‍යාපනය පවතින මෙම මර්මස්ථානයයි. උසස්ම ශික්ෂණයකින් හෙබි ශිෂ්‍යයාට ගුරුමුෂ්ටි නොතබා ඉගැන්වූ බව ප්‍රසිද්ධ කරුණකි. පෙරදිග අධ්‍යාපන ක්‍රමය බටහිර අධ්‍යාපන ක්‍රමයෙන් වෙනස් වේ. ඊට හේතුව බටහිර අධ්‍යාපනයේ නැති ආධ්‍යාත්මික හැදෑරීම්වලින් ලත් දැනුමක් පෙරදිග අධ්‍යාපනය තුළ පැවැතීමයි. යම් යම් ගුප්තමය විද්‍යාවන්ගේ ගුප්තමය තත්ත්වයන් සුරක්ෂිත කළ යුතු ය. ඒවා ආරක්ෂා කිරීමේ ශක්තිය ඇති ශිෂ්‍යයා, ගුරුවරයා විසින් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් අනතුරුව ඔහුට එම දැනුම ලබා දී ඇත. ඒවා මිණිමුතු මෙන් අගනේ වේ. මහාචාර්ය සරච්චන්ද්‍රයන්ගේ මනමේ නාට්‍යයේ දී මෙසේ වැකියක් හමුවේ. “විද්‍යා සාගරයේ පතුලෙන් ගොඩගෙන අගනා මාණික්‍ය පැළඳීමි සිසු හෙළ” සැබෑ ගුරුවරයෙකුගේ අභිප්‍රාය වන්නේ වැදගත්ම කරුණු ඉගැන්වීමෙන් ශිෂ්‍යයාට පන්නරය ලබාදීමයි. මිණි මුතු වන් එම යථාර්ථ ප්‍රතිබද්ධ ධර්මතා සකලවිධ විද්‍යාවන් හැදෑරීමෙන් පමණක්ම ඵල නො දරන අතර ඒවා ආධ්‍යාත්ම විද්‍යාව සමඟ ද ප්‍රතිබද්ධ වන්නේ ය.

බුදුදහමින් ඔපවත් ව අපේ ජන කවිය

මහාචාර්ය 
දේවාලේගම මේධානන්ද හිමි
ජන කවිය වූ කලි පැරණි ගම්බද ජනයාගේ එදිනෙදා දිවි පැවැත්ම ඇසුරු කරගෙන උපන් විශිෂ්ට සාහිත්‍යාංගයකි. ව්‍යාජ සාටෝප සාඩම්බර ගති පැවතුම්වලින් තොර වූ හිස පුරවා ගත් මහා දැන උගත්තකම්වලින් බර නොවු සැහැල්ලු එහෙත් වඩාත් හරවත් ජීවන දැක්මකින් හා විවෘත සදාචාර සම්පන්න ගති පැවතුම්වලින්ද සරු වූ ගැමි ජීවිතය ජන කවියෙහි උල්පත වූයේය. ඒ ගැමියනට සුවිසල් මහ මන්දිවරල සුව පහසු යහන් නොවූයේය. රසමසුවුලු සහිත අහර ද නොවිණි. රන්, රිදී ,මුතු, මැණික්, යාන වාහන හෝ කසි සළු, රන්සළු ද ඔවුන් සතු නොවීය. එහෙත් ඔවුහු ලද පමණින් සතුටු වැ අපිස් සතොස් ගුණයෙන් සරු වැ නිහඬ නිස්කලංක හා ශිෂ්ට සම්මත ජීවිත ගත කළෝය.
ගමේ ගහකොළ, ඇළදොළ, කඳුහෙල්, මිටියාවත් , කෙත්වතු ඔවුන් තුළ පැවති ඒ හැදියාවටම අනුබල දෙමින් අව්‍යාජත්වයක්, රසකාමිත්වයක් එක් කළ බව නොරහසකි. ගමට ආවේණික වූ ඒ සැහැල්ලු එහෙත් හරවත් දිවි පැවැත්ම එසේ හැඩගැස්වීමට මුල්වූයේ බුදුදහමයි. ජන කවියට ගැමි අත්දැකීම් මෙන්ම ජීවිතාවබෝධයද පිළිබිඹු කරන කැඩපතක් වැනිය. එය ඔවුන් දිවි ගැටගසා ගැන්ම පිණිස කළ විවිධ වෘත්තීන් සමඟ වෙසෙසින්ම බැඳී පවතී. වී ගොවිතැන, හේන් ගොවිතැන, පතල් කර්මාන්තය, කරත්ත පැදවීම, පාරු පැදීම ආදි විවිධ ග්‍රාමීය ජිවිකා වෘත්තී ඇසුරු කර ගත් එබඳු රසබර ජන කවි ඔවුන්ගේ වෙහෙස නිවන්නටත්, රසවිඳින්නටත් උපකාරි වූයේය. ඒ හැර විවිධ ගැමි ක්‍රීඩා ඇසුරින්ද ජන කවිය ප්‍රභවය ලබා තිබේ.
ප්‍රතිභාව එනම් අපූර්ව නිර්මාණ කෞශල්‍යය, ද ව්‍යුත්පත්තිය එනම් පැසුණු නුවණද , සතතාභ්‍යාසය එනම් කාව්‍යමය ප්‍රකාශන විෂයෙහි වන පරිචය ද ප්‍රකට කළ මුඛ පරපුරින් පැවත එන එම පද්‍ය නිර්මාණ ගැමියාගේ උසස් කවීත්වයට දෙස් දෙයි. චිරන්තන සම්භාව්‍ය පද්‍ය කලාවට අයත් ක්‍රමවේදයන් හා සීමා නියමයන්ගෙන් ආවරණය නොවු ජන කවිය රස හර ඉස්මතු කරලීමෙහි වඩාත් සමත් වූ බවද පෙනේ. ඒවා නිතැතින්ම ගැමි මුවින් ගලා ආ අපූර්ව ගීතමය නිර්මාණ වූයේය. හිස පුරවා ගත් පාණ්ඩිත්‍යයෙන් තොර වූ බැවින් ගැමියෝ නිදහස්ව සිය අව්‍යාජ වූ සිතැඟි කවියට නැඟීමට සමත් වූහ. ගැමි පරිසරය සිසාරා ගිය ඒ ජන කවි අතර ඔවුන් බුදුදහමින් ලද පෝෂණය වෙසෙසින්ම ප්‍රකට වෙයි. මේ එක් නිදසුනකි.
රන් විමනේ සිටිමුත් දුක නැති වෙද්ද 
පැණි මීයේ කෑ මුත් බඩගිනි නැද්ද 
මිණි බරණින් සැදුමුත් ගත නොදිරද්ද 
පැණි වරකා ගහටත් හෙණ නොවදිද්ද
මෙය උපහරණ කවියකි. අපේ ගැමියන් බුදු බණ තුළින් ජීවිතය දුටු හැටි මින් පෙනෙයි. රත්රන් විමානයක බොහෝ සරුසාර ව සිටිය ද සසර දුක මිනිසාට උරුමය. ඉපදීම, ලෙඩ වීම, මහලුවීම, මරණය ඉක්මවා යා නොහැකිය. ගැමි සොබාදහම නිපදවන මිහිරිතම කෑම නම් මී පැණිය. බලවත් සතුටින් ආශාවන් කෑවේ ඒ මී පැණිය. එහෙත් එය තාවකාලික මිහිරකි. මී පැණි කෑවද නැවත බඩගිනි උපදියි. මුතු , මැණික් අබරණින් මේ කය සරසා ගත්තද මෙය දිරන සුළු කුණු කයක්ය. අනිත්‍යය. අසාරය. දුකය. ගහ පැණි වරකා ගහක් වුවද එයටත් හෙණ ගහයි. ජිවිතය කෙතරම් උපභෝග පරිභෝග සම්පතින් ආඪ්‍ය වුවද දුක මිනිසාට උරුම වන්නේය.උචිත රූපකද භාවිත කරමින් සිය අත්දැකීම් හා පරිසරය ඇසුරින් ගැමියකු කවි බණඛක් කී හැටි මින්පෙනේ. මේ තවත් එබඳු නිමැවුමකි.
කල් බලා නොවෙද ගොවිතැන් කරන්නේ 
මල්වරා නොවෙද කිරිවැද පැසෙන්නේ 
පව් කළා නොවෙද පිං පල නොදෙන්නේ ලොවුතුරා බුදුන් කවදද දකින්නේ
වී ගොවිතැනින් දිවි ගෙවු ගැමියෝ සිය අත්දැකීම්ද මුසු කර සසර පැවැත්මට තුඩු දෙන කර්මයද, සසර නැවැත්ම වූ නිවන ද එසේ කවියෙන් කීහ. කල්යල් බලා ගොවිතැන් කළ යුතුය. වැසි කල නියං කල නොබලා කරන ගොවිතැන නිසි පල උදා නොකරයි. පිනද එබඳුය. එය පල දෙන්නේද නිසි කලටය. කළ පව් ඇති’ විට පින් පල නොදෙන්නේය. මේ සසර පැවැත්මය. ගොයම කිරි වැද පැසෙන්නට නම් මල් වැරිය යුතුය. ඉවරයක් නැති දුක් සැප උදා කරන මේ සසරින් මිදි බුදුන් දැක නිවන් දකින්නේ කවදා දැයි ගැමියාට උපන් ඒ බුදු බණ සිතිවිල්ල එසේ කවියක් වූයේය. ගැමියන් කෙතරම් අපූරුවට සියදිවි පැවැත්ම තුළින් බුදු බණ තේරුම් ගෙන සිටියේ දැයි මින් පෙනේ.
ගොවිතැන ඔහුට සසරද, පින් පව් ද කියා දුන්නේය. නැවත නැවතත් සසර ඉපිද දුක් විඳිතියි වදාළ බුදු බණද මේ ගොවිතැනෙහි නිමක් නොපෙනෙන්නා සේ සසරෙහිද නිමක් නොපෙනේ යැයි දඹදෙණි දවස ධර්මසේන හිමියන් සද්ධර්මරත්නාවලියෙහි කීවම ද මෙම පද්‍ය අසන්නෙකුට සිහිපත් වෙයි. පවක විපාකය දුක යැයි බුදු බණ උගන්වයි. දුක දිළිඳු ගැමියාට හුරු පුරුදුය. මේ ඒ ඇසුරින් උපන් කවියකි.
ඉන්නේ දුම්බරයි මහ කළු ගලක් යට 
කන්නේ කරවලයි රට හාලේ බතට 
බොන්නේ බොර දියයි පූරුවේ කළ පවට 
යන්නේ කවදාද මව්පියො දකින්නට
ඔහු දුරු රට ගොස් සිටියි. ඒ ගමින් බැහැරවය. පතල් කම්කරුවකු වූ මේ ගැමියාට හෙවන වී ඇත්තේ දුම්බර පිහිටි මහ කළුගලකි. ඔහුගේ වාසය එතැනය. ගමේ උපදින අල බතලින්ද, පලා කොළ ඇඹුලින්ද හේ දුරස්ව සිටියි. කන්නේ කරවල හොද්දත් රට හාලේ බතත් පමණි. එය ඔහුට නීරසය. ගමෙහි සිසිලස ඇති සුපිරිසුදු උල්පතකින් වෑහෙන දිය ඔහුට නැත. බොන්නේ දුම්බර බොර දියයි.මේ දුකින් මිදී සුව එළවන මව්පියන් දක්නට ගමට යන්නේ කවදා දැයි ඔහුට සිතේ. අපේ ගැමියෝ තදින්ම පින්පව් ඇදහූහ. ඔහුට පෙනෙන පරිදි ඒ පතල් දුක පවෙහි විපාකය. එයින් මිදී සැප ලබන්නේ කවදා දැයි උපන් අහිංසක සිතිවිල්ල හෙතෙම එසේ කවියට නැඟුවේය. මේ ගැමියන් තුළ කර්මය අරබයා පැවති දැනුම ප්‍රකට කරන තවත් ජන කවියකි.
තණ්ඩලේ දෙන්නා දෙපොලේ දක්කනවා 
කටුකැලේ ගාල නොලිහා වද දෙනවා 
හපුතලේ කන්ද දැකලා බඩ දනවා 
පව් කළ ගොනෝ ඇදපන් හපුතල් යනවා
මේ කරත්ත කවියකි. කරත්තය අදින ගොනු පසුපස රිය සක ඇදි එන්නා සේ පව් කළ තැනැත්තා පසුපස දුක ඇදි එන්නේ යැයි වදාළ බුදු බණ සිහියට නංවන මේ කවියද ගැමි අත්දැකීම් ඇසුරින්ම උපන්නකි. මේ ගැල්කරු දුෂ්කර වූ කඳු සහිත මගෙක ගැල පදවමින් කී කවියකි. ඔහුට හපුතලේ මහ කන්ද ඉදිරියෙන් පෙනේ. බඩ දන්නෙ එහි උස දකින විටය. ඒ කන්ද නැඟීම නම් මහ දුකකි. එහෙත් යා යුතුය. පව් කළ විට දුක් විඳින්නට සිදුවෙයි. සිය දිවි පැවැත්ම හා දහම එක්කර ගත් මේ කවියා තුළ මහා බරක්ද ඇදගෙන කඳු නඟින ගොනා කෙරේ ඇත්තේ අනුකම්පාවකි. ගොනු විඳින දුක ගැමියාටද දැනේ. පෙනේ.
නහින දෙහින කාලෙට පින් කෙරුම යුත 
වහින කලට කුරින් විල්වලින් වත 
බහින දියෙන් දෝතක් මුත් ගතොත් ඇත 
පනින රිලවුන්ට ඉනිමං කමක් නැත
එක් අතකින් මිනිස් දුබලකම්වලට එල්ල කෙරෙන සියුම් උපහාසයද ඇණුම්පද ස්වරූපයද අනෙක් අතින් පුළුල් ජීවිතාවබෝධයද කැටි කර ගත් මේ කව මද සිනහවකින් ම ගායනා කළ බව නිසැකය. නහින දෙහින කාලෙට එනම් මහලු වියේ දීවත් පින්දහම් කර ගත යුතුය. එහි පල විපාක ලැබෙන්නේ නිසි කලටය. ඒ වැසි කලට විල් උතුරා කුරින් ගොඩට එන්නාක් මෙනි. මේ සංසාරගත ජීවිතයෙන් ගත යුතු එකම ඵලය වන්නේද පින්දහම් කර ගැනීමය.උපදින ජීවිතය මහලු විය තෙක් ගලා ගොස් නිමවෙයි. එබැවින් එසේම මියෙන්නට පළමු පින් කළ යුත්තේය. ඒ පින මැ පරලොව ද පිහිට වෙයි. බහින දියෙන් දෝතක් වුව ද ගත් තැනැත්තාට එය ඵලදායක වන්නාක් මෙනි.

සිංහල රටේ ප්‍රථම මහණ උපසම්පදාව

මඩිහේ පඤ්ඤාසීහ
මහා නායක ස්වාමින්ද්‍රයන් වහන්සේ
විසින් බුදුසරණට විශේෂයෙනි
ශ්‍රී.බු. 2509 පොසොන් පුර පසළොස්වක් දා බුදුසරණ පළමු පත්‍රයේ පළවූ ලිපියකි.
ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 236 වැන්නෙහි පොසොන් පුර පසළොස්වක් දා මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගේ පැමිණීමෙන් ලංකා, සම්බුද්ධ ශාසනය ආරම්භ වූ බව අපේ ශාසන ඉතිහාසය කියයි. ඒ අතර ඊට ප්‍රථම බුද්ධ ධර්මය පැවැති බවත් බෞද්ධයන් සිටි බවත් ඇතැම්හු කියති. මේ කියුම් දෙක මැ සත්‍යයයි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ තෙවරක් ලංකාවට වැඩම කළ බවත් උන්වහන්සේගේ ධර්මය ශ්‍රවණයකොට ඇතැම් අය මාර්ගඵල ලැබූ බවත් අපේ පොත්වල මැ සඳහන් වෙයි. තවද දේවානම්පියතිස්ස රජුට පෙර ඉන්දියාවේ සිට පැමිණි බෞද්ධයන් මෙහි වාසය කළ බවත් සඳහන් වේ. එහෙයින් මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේට පෙරැ බෞද්ධයන් සිටියා යයි කීමෙහිද සත්‍යයක් ඇත. එහෙත් අපේ පොත්වල සඳහන් වන පරිදි යම් කිසි ධර්මයක් යම්කිසි රටෙකැ පිහිටීම පිළිබඳ ප්‍රධාන ලක්ෂණයන් එකකුදු පහළ වී නැත. එනම් පිළිගැනීම, පිහිටීම, මුල්බැස ගැනීම යන කරුණු තුන මැ සිදු වූයේ මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ පැමිණි අවස්ථාවෙහි ය.
මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ පැමිණි අවස්ථාවෙහි දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා ප්‍රධාන පිරිස බණ අසා පැහැදි බුද්ධ ධර්මය මේ රටෙහි ජනතාවගේ ආගම හැටියට පිළිගන්නා ලද බව අපේ ඉතිහාසයෙහි සඳහන් වෙයි. බුද්ධ ශාසනයෙහි පිහිටීම වශයෙන් සැලැකෙන සීමා බන්ධන නම් වූ විනය කර්මය සිදු කිරීම ද මීට පෙරැ සිදුවී නැත. මේ කටයුතු ද අවසාන වී ටික දිනකට පසු මහරජතුමා මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගෙන් ඇසුවේ ‘ස්වාමීනි, දැන් රටෙහි බුදුසමය පිහිටා අවසානය ද යන්නයි’ මහරජ, මේ රටෙහි බුද්ධශාසනය පිහිටා ඇත. එහෙත් මුල් බැසගෙන නැත යනු මහරහතන් වහන්සේගේ පිළිතුර වීය. එවිට රජතුමා, ස්වාමීනි බුද්ධ ශාසනය මේ රටෙහි මුල් බැසගන්නේ කෙසේදැයි නැවතත් ඇසීය. ‘මහරජ සිංහලද්වීපයෙහි දෙමාපියන් ගේ සිංහල කුල පුත්‍රයකු, සසුන් ගත වැ. මහණ උපසම්පදා ලබා විනය ඉගෙන විනයධර වැ ශාසන භාරය ගන්නා තුරු ශාසනය මුල් බැසැ ගත්තා වන්නේ නැතැයි පිළිතුරු දුන්හ. පසු වැ අරිට්ඨ කුමාරයන් සසුන් ගත වැ මහණ උපසපන් ලබා විනය හදාරා විනය සංගායනාව කිරීමෙන් සම්බුද්ධශාසනය මුල් බැසැ ගන්නා ලදී. මේ කරුණු නිසා ලංකා ශාසනය ආරම්භ වූයේ මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගෙන් යැයි කියනු ලැබේ.
ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ දක්ෂිණ ශාඛාව ලංකාවට එවන ධර්මාශෝක රජතුමා බෝ පිරිවර වශයෙන් නානා ශිල්ප ශාස්ත්‍රය උගතුන් රැසක් ද එවන ලද බව වංශ කතාවන්හි සඳහන් වෙයි. එයින් ආගමික වශයෙන් පමණක් නොවැ සාමාජික වශයෙන් ද ලංකාවේ සිංහල පරිවර්තනයක් ඇති විය.
අභිෂේක ලත් දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා බෞද්ධයකු වශයෙන් නැවැත වර අභිෂේක කිරීමෙන් සමාජ පරිවර්තනය ආරම්භ කරන ලද්දේ අභිෂේක මංගල්‍යයට බෞද්ධ මුහුණුවරක් දීමෙනි සිංහලයන් බුද්ධ ධර්මය පිළිගත් ආකාරයට ලෝකයෙහි අන් කිසි මැ ජාතියක් බුද්ධ ධර්මය නොපිළිගන්නා ලදැයි කිව යුතු වේ. එසේ කිවයුත්තේ සිංහලයා සතුවැ තැබුණු ආගම ශිෂ්ටාචාරය ආදී හැම දෙයක් මැ හැරැ දමා බුද්ධාගමත් බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරයත් ආදී කොට ඇති හැම දෙයක් මැ සම්පූර්ණයෙන් මැ පිළිගත් බැවිනි. මෙයින් ඇති වූ සමාජ පරිවර්තනය කෙතරම් දැයි කිවහොත් බුද්ධාගම නැතිදාට සිංහල ජාතියත් නැත්තට මැ නෑ. බුද්ධාගමයෙන් තොර සිංහලයකුත් නෑ. සිංහලයාට බුද්ධාගමයෙන් තොර කිසිවකුත් නෑ යනු සිංහලයන්ගේ සිද්ධාන්තයන් වී ඇත.
බුද්ධාගමයෙන් සිදු වූ සමාජ පරිවර්තනය කොතරම් විශිෂ්ට දැයි පෙන්වීමට එකම නිදසුනක් දක්වාලමි. මිහිඳු මහරහත් හිමියන් වහන්සේ වැඩම කරන්නට පෙරැ ද පොසොන් උත්සවය සිංහලයාගේ ජාතිකෝත්සවයක් ව පැවතිණි. එහි වූ නොයෙක් කෙළි සෙල්ලම් අතරට දඩයමේ යෑම එක් කොටසක් විය. ඒ බව එදා රජතුමා ප්‍රධාන දහස් ගණනක් ජනයා මිහින්තලාවේ මුව දඩයමේ ගොස් සිටි පුවතින් පහැදිලි වේ. එහෙත් අද පොසොන් උත්සවය කුරා කුහුඹුවකුට වත් හිංසාවක් පීඩාවක් නැති පූජෝත්සවයෙකි.
මේ කරුණු අනුව, සිංහල ජාතිය බුද්ධාගම නිසා ඔප් නැඟුණු සැටිත් අභ්‍යන්තරික වශයෙන් පමණක් නොවැ බාහිර වශයෙන්ද දියුණු වූ සැටිත් නුවණීන් සලකා බලා ඒ සම්බුද්ධ ශාසනය ආරක්ෂා කැරැගන්නටත් ඒ ධර්මය අනුවැ ජීවිතය සකස් කැරැගැනීමෙන් ඇතුළතින් පමණක් නොවැ පිටතින් ද මෙලොවින් පමණක් නොවැ පරලොවින් ද දියුණු වන්නට මේ පොසොන් පොහොදා ඉටා ගන්නේ මැනැවි.