නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
කන්ද උඩරට ස්‌ථාවර රාජධානියක්‌ බවට පත් කරමින් එවකට ලංකාවේ පැවති අරාජික තත්ත්වය පහ කර බෞද්ධ ජනතාවට සහනයක්‌ සලසමින් රාජ්‍යත්වයට පත්වූයේ උඩරට ප්‍රාදේශීය අධිපතියෙක්‌ වූ වීරසුන්දර බණ්‌ඩාරගේ පුත් කොනප්පු බණ්‌ඩාර ය. රාජ්‍යත්වයට පත්වීමත් සම`ග i විමලධර්මසූරිය නමින් හැඳින්වුණු මෙම රජතුමා පෘතුගීසීන් සම`ග 1594 දන්තුරේදී සිදු කළ සටනින් විශිෂ්ට ජයග්‍රහණයක්‌ ලබා ගත් අතර ඒ සම`ග ම උඩරට රාජ්‍යයේ නීත්‍යානුකූල හිමිකාරිය වූ දෝන කතිරිනා නොහොත් කුසුමාසන දේවිය සරණ පාවා ගෙන රාජ්‍ය බලය තහවුරු කරගැනීමට කටයුතු කළේ ය.
උඩරට රාජධානියේ ආරක්‌ෂක සංවිධාන තර කිරීම, ආර්ථික අංශය වර්ධනය කිරීම මෙන් ම දළදාව අගනුවරට වැඩම කරවා දළදා මාළිගයක්‌ නිමවා තැන්පත් කරවීම ආදී වශයෙන් දේශපාලනික, ආර්ථික සහ ආගමික අංශ ස`දහා i විමලධර්මසූරිය රජතුමා සුවිශාල දායකත්වයක්‌ දක්‌වන ලදී.
i විමලධර්මසූරිය රජතුමාගේ දරුවන් පිළිබඳ කරුණු සොයා බැලීමේදී එතුමා රාජ්‍යත්වයට පත්වීමට පෙර පැවති සබඳතා නිසා මෙන් ම අග බිසව වූ කුසුමාසන දේවියට දාව ද දරුවන් සිටි බව පෙනේ.
සීතාවක රාජසිංහ රජතුමා තම පියා වූ වීරසුන්දර බණ්‌ඩාරව බොරු වළක දමා මරා දැමීමෙන් පසු ව තම ආරක්‌ෂාව පතා කෝට්‌ටේ රාජධානියට පලා ආ කොනප්පු බණ්‌ඩාර තරුණයා එවකට කෝට්‌ටේ රාජධානියේ ප්‍රධාන අමාත්‍යවරයා වූ තම්මිට බණ්‌ඩාරගේ දියණිය සරණ පාවා ගත්තේ ය. පසු ව කොනප්පු බණ්‌ඩාරට දාව තම්මිට කුමරිය පුත්‍රයෙක්‌ බිහි කළ අතර එම පුත්‍රයා සහ තම්මිට කුමරිය කොනප්පු බණ්‌ඩාර උඩරට රාජධානිය පිහිටුවන කාලය වන විටත් පෘතුගීසීන් භාරයේ සිටි බව ද µර්නාඕ ද ක්‌වේරෝස්‌ තම Conquista Temporale Espiritual da Ceylao කෘතියේ දක්‌වයි.
i විමලධර්මසූරිය රජතුමා කීප වරක්‌ ම තම්මිට කුමරිය සහ පුත්‍රයා තමාට භාර කරන ලෙස ඉල්ලීම් කළ ද ඒවා පෘතුගීසීන් විසින් ප්‍රතික්‌ෂේප කළ හෙයින් තම්මිට කුමරිය කොළඹ කොටුවේ විසූ දොන් µ්‍රeන්සිස්‌ නම් පෘතුගීසි ජාතිකයා සම`ග විවාහ වුණු අතර පෘතුගීසීන් විසින් ඇගේ පුත්‍රයාව උසස්‌ අධ්‍යාපනය ස`දහා ගෝවේහි පිහිටි King’s College වෙත පිටත් කර හරින ලද බව එහි ස`දහන් වේ.
1604 වර්ෂයේදී i විමලධර්මසූරිය රජු විසින් මරණාසන්න ව සිටියදී තමාට දාව තම්මිට කුමරිය ලද පුත්‍රයා ඊළ`ග උරුමක්‌කරු ලෙස නම් කර රාජ්‍යය ලබාදීමට උත්සාහ කළ ද ගෝවේහි අධ්‍යාපන කටයුතුවල නියෑලෙමින් සිටි එම පුත්‍රයා උඩරටට පිටත් කිරීම පෘතුගීසීන් විසින් නැවතත් ප්‍රතික්‌ෂේප කොට තිබේ. කෙසේ වෙතත් තම්මිට කුමරියට උපන් පුත්‍රයාගේ අවසානය පිළිබ`ද පැහැදිලි තොරතුරක්‌ සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය තුළින් දැකගත නො හැක.
මේ හැර කෝට්‌ටේ රාජධානියට පලා ආ කොනප්පු බණ්‌ඩාර විසින් සිදු කරන ලද මනුෂ්‍ය ඝාතනයක්‌ හේතු කොටගෙන ඔහු ගෝවේ බලා පිටත් කළ අතර එහි වාසය කරන සමයේදී දාමරිකයෙක්‌ මෙල්ල කිරීමත් සම`ග කොනප්පු බණ්‌ඩාර ගෝවේ ජනප්‍රිය පුද්ගලයෙක්‌ බවට පත්වුණි.
එනිසා ම ඔහුට ආකර්ෂණය වූ ගෝවේහි විසූ පෘතුගීසි කාන්තාවක්‌ව ද කොනප්පු බණ්‌ඩාර විසින් විවාහ කරගත් අතර ඇය ද කොනප්පු බණ්‌ඩාරට දාව පුත්‍රයෙක්‌ බිහි කළා ය. ඒ පුත්‍රයා ද 1604 දී i විමලධර්මසූරිය රජු මරණයට පත්වූ පසුව ද දිගු කලක්‌ ගෝවේහි වාසය කළ බවට තොරතුරු පෘතුගීසී ලේඛනවල දක්‌වා තිබේ. පෘතුගීසී කාන්තාවට උපන් මේ පුත්‍රයාගේ අවසානය පිළිබඳව ද පැහැදිලි තොරතුරක්‌ සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය තුළින් දැකගත නො හැක.
i විමලධර්මසූරිය රජුගේ දරුවන් පිළිබ`ද 1602 නොවැම්බර් මාසයේදී මෙරටට පැමිණි ලන්දේසි අද්මිරාල් ජොරිස්‌ වාන් ස්‌පිල්බර්ජන් දක්‌වන විස්‌තරයට අනුව රජුට වයස අවුරුදු 6 ක්‌ පමණ වූ දූ කුමරියක්‌ සහ අවුරුදු 3 ක්‌ පමණ වූ පුත් කුමරෙක්‌ සිටි බව දැක්‌වේ.
කෙසේ නමුත් දේශීය මූලාශ්‍රයක්‌ වන රාජාවලිය දක්‌වන්නේ i විමලධර්මසූරිය රජතුමාට දාව කුසුමාසන දේවියට එක්‌ දූ කුමරියක්‌ සහ පුත් කුමරුන් සතර දෙනෙක් සිටි බවයි. ඔවුන් රාජසූරිය අස්‌ථාන, උඩුමාලේ අස්‌ථාන, කුමාරසිංහ අස්‌ථාන, විජයපාල අස්‌ථාන නම් වූ අතර එහි දූ කුමරියගේ නම ස`දහන් කර නොමැත.
i විමලධර්මසූරියගෙන් පසු රාජ්‍යය භාරගත් රජුගේ ඥාති සොයුරු සෙනරත් රජු කුසුමාසන දේවිය සහ i විමලධර්මසූරිය රජුගේ දරුවන්ව ද භාර ගත් අතර පසු ව සෙනරත් රජුට දාව කුසුමාසන දේවිය විසින් දේවරාජසිංහ අස්‌ථාන (පසුව ii රාජසිංහ නමින් ප්‍රකට වූ රජු) කුමරු බිහිකළා ය.
සෙනරත් රජු තමාගෙන් පසු ව උඩරට රාජ්‍යය තම පුතුන්ට පවරා දීමේදී කුමාරසිංහ, විජයපාල සහ දේවරාජසිංහ කුමරුන් අතරේ රාජ්‍යය බෙදා දුන් බව එවකට උඩරට සිරකරුවෙක්‌ ව සිටි ඉංගී්‍රසි ජාතික රොබට්‌ නොක්‌ස්‌ දක්‌වන අතර i විමලධර්මසූරිය රජුගේ පුත්‍රයන් සිව් දෙනාගෙන් රාජසූරිය අස්‌ථාන සහ උඩුමාලේ අස්‌ථාන කුමාරවරුන් පිළිබඳ සඳහනක්‌ නො වීම ගැටලු සහගත ය.
රාජාවලිය දක්‌වන පරිදි මහවැලි ගඟේ දිය කෙළියට පිටත් වූ i විමලධර්මසූරිය රජුගේ වැඩිමහල් පුත්‍ර රාජසූරිය අස්‌ථාන කුමරු සෙනරත් රජුගේ අණින් දියේ ගිල්වා මරා දමා ඇති අතර උඩුමාලේ අස්‌ථාන කුමරුට සිදුවූයේ කුමක්‌ ද යන්න පිළිබඳ මූලාශ්‍රය නිහඬ නමුත් ඒ කුමරුට ද සොයුරාට මෙන් ම ෙ€දනීය මරණයක්‌ අත්වූවා විය හැකිය.
පසු කලෙක ඌවේ රජු වූ කුමාරසිංහ රෝග ව ඌවේ රජ කන්දේදී මිය ගිය අතර මාතලේ රජු වූ විජයපාල සිංහාසනයෙන් පහ කිරීම හේතුවෙන් පෘතුගීසීන් සමීපයේ වාසය කොට අවසානයේ ගෝවේදී මරණයට පත් ව තිබේ.
සෙනරත් රජු රාජ්‍යය පවරාදීමේදී තම පුත්‍ර දේවරාජසිංහට රාජධානියේ අනර්ඝත ම කොටස වූ සෙංකඩගල ලබා දෙමින් කළ විශේෂත්වය නිසා මෙන් ම ඊට පෙර සිදුවූ තම පුතුන්ගේ අකල් මරණ ද හේතු කොටගෙන දැඩි කම්පාවකට පත් ව සිටි කුසුමාසන දේවිය ඒ වනවිට ජීවත් ව සිටි තමන්ගේ දරුවන් ද කැටුව පෘතුගීසීන් වෙත පලා ඒමට තැත් කළ ද ඒ උත්සාහය අසාර්ථක විය.
මෙනිසා තවත් දැඩි සිත් තැවුලකට පත්වූ කුසුමාසන දේවිය 1613 ජූලි 20 වනදා මියගිය අතර ඒ වනවිට ඇයට වයස අවුරුදු 35 ක්‌ පමණ විය. ඇයගේ මරණයත් සම`ග සෙනරත් රජු ද කම්පනයට පත් ව ගිලන් වී මරණාසන්න වූ අතර එවකට පැවති වියවුල් සහගත තත්වය ප්‍රයෝජනයට ගෙන i විමලධර්මසූරිය රජුගේ දියණිය සහ ඇයගේ ස්‌වාමිපුරුෂයා පෘතුගීසීන් වෙතට පලා යාමට තැත් කළ ද පලා යැමට හැකිවූයේ ස්‌වාමිපුරුෂයාට පමණි. පසුව i විමලධර්මසූරිය රජුගේ දියණිය ද සෙනරත් රජුගේ බිසවක්‌ වූ බව කියවේ.
කෙසේ වෙතත් i විමලධර්මසූරිය රජුගේ දියණිය පිළිබ`ද වැදගත් තොරතුරු කීපයක්‌ ඉංගී්‍රසි ජාතික රොබට්‌ නොක්‌ස්‌ විසින් රචනා කරන ලද Historical Relation of the Island of Ceylon කෘතියේ දැක්‌වේ. නොක්‌ස්‌ දක්‌වන පරිදි ii රාජසිංහ රජතුමාට වැඩිමහල් සොහොයුරියක්‌ සිටි අතර 1664 දී රජුට එරෙහිව පැන නැගුණු කැරැල්ලේදී රජුගේ පුත්‍රයා ආරක්ෂා කරමින් රජු සමීපයට කුමරා රැගෙන යාමට ඇය කටයුතු කර තිබේ. පසු කලෙක ඇය රෝගී ව මිය ගිය අතර ඇයගේ අභාවය පිළිබ`ද රජතුමා පවා දැඩි ලෙස කම්පා වූ බවත් සර්ව සම්පූර්ණ පුරාණ චාරිත්‍රානුකූල ව ඇයගේ ආදාහන කටයුතු සිදුකළ බවත් දැක්‌වේ.
රජුගේ වැඩිමහල් සොයුරියගේ අභාවය පිළිබඳ දැක්‌වීමේදී නොක්‌ස්‌ විශේෂයෙන් ස`දහන් කරන්නේ ඇය ඒ වනවිට රජ පෙළපතේ සිටි අවසන් පුද්ගලයා වූ බවයි. ඒ අනුව බැලීමේදී i විමලධර්මසූරිය රජුගේ පුතුන් සිව්දෙනාගෙන් කිසිවෙක් ඒ වන විටත් ජීවත් නොවූ බව පෙනේ. අවසාන වශයෙන් දැක්‌විය හැක්‌කේ සාර්ථක පාලකයෙක්‌ වූ i විමලධර්මසූරිය රජුගේ කිසිදු උරුමකරුවෙකුට සාර්ථක වන්නට අවකාශ නො ලැබුණු බවයි.
හසිත චාමිකර ගුණසිංහ
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය
